گرمایش و سرمایش گلخانه به منظور برقرار نگه داشتن دما و رطوبت مورد نیاز برای گیاهان داخل گلخانه، برقرار و کنترل می شود. گرمایش و سرمایش گلخانه باید در محیط گلخانه مرتب کنترل شود. دمای یک گلخانه تاثیری مستقیم بر رشد گیاهان در حال نمو در محیط آن دارد. به این ترتیب دمای گلخانه باید کنترل شده و دقیق باشد و در طول شبانه روز بین 21 تا 27 درجه سانتی گراد نگه داشته شود. همچنین مقدار رطوبت نیز در محیط گلخانه باید تحت کنترل قرار بگیرد و به تهویه محیط نیز توجه ای ویژه بشود. تهویه محیط و اینکه هوای تازه در گلخانه جریان داشته باشد به گل ها برای انجام فتوسنتز و به نوعی تغذیه آنها کمک می کند. گرمایش گلخانه نیز لازم است در تمام محیط به صورت یکسان برقرار باشد، اینکه در لیالی سرد، گرمای گلخانه در حد نیاز فراهم باشد نیز بر عهده سیستم گرمایش گلخانه است. سرمایش گلخانه بطور معمول ظریف و حساس تر است، برقرار کردن سرمایش محیط گلخانه در تابستان بسیار اهمیت دارد. برای سرمایش گلخانه لازم است دما را بین 10 تا 13 درجه سانتی گراد نگه دارید.
اگر در فصل گرما به سرمایش گلخانه توجه شود ساقه گیاهان در حال نمو مستحکم تر و گلدهی آنها به موقع و بدون تاخیر خواهد بود. به این ترتیب گرمایش و سرمایش گلخانه در صورت برقرار ماندن می تواند روند کاهش آفت و بیماری را کاهش دهد و محصول و رشد گیاهان را تسریع بخشد. گرمایش و سرمایش گلخانه را لازم است که توسط برخی سیستم های متنوع برقرار می کنید. برخی از سیستم های گرمایش و سرمایش گلخانه عبارت می شوند از؛ یونیت هیتر مناسب برای گلخانه ها، هواساز مناسب برای گلخانه ها، زنت، ایرواشر و اکونوپک که هر یک از این سیستم ها دارای مزیت ها و ویژگی های بخصوص هستند که لازم است برای برقرار کردن گرمایش و سرمایش گلخانه در محیط گلخانه خود از تمام ویژگی های این سیستم ها آگاه شوید.
انواع سیستم های گرمایش و سرمایش گلخانه
اکونوپک: این دستگاه برای برقرار کردن گرمایش گلخانه از طریق مشعلی که دارد گاز طبیعی را می سوزاند و هوای گرم را در محیط گسترش می دهد. این دستگاه گرمایش گلخانه را از طریق کانالهایی که در سراسر گلخانه برپا می شوند، برقرار می کند. سرمایش گلخانه ای نیز تحت تاثیر این دستگاه در دو روش که یکی به شیوه کولرهای آبی و دیگری با لوله های آب سردی است که در محیط برپا شده است و با کمک فن سرمایش را برقرار می کنند.
یونیت هیتر: این دستگاه به وسیله ی لوله های آب گرم و لوله های آب سرد فرایند خود را تکمیل می کند. آب تحت عملکرد بویلر گرم می شود و یا تحت عملکرد چیلر سرد می شود و توسط لوله کشی ها منتقل می شود. در این چرخه نحوه عملکرد فن یونیت هیتر نیز به این شکل است که هوا را از سمت لوله میدمد و حرارت آن را پایین یا بالا می برد.
هواساز گلخانه ای: این دستگاه دقیقا مانند یونیت هیتر است. به این ترتیب با لوله های آب گرم و لوله های آب سرد دمای مناسب را برقرار می کند. تفاوت دستگاه هواساز گلخانه ای با هیتر گلخانه ای در این است که هواساز گلخانه ای در یک قسمت مرکزی مورد استفاده قرار می گیرد و فرایند انتقال را با کانال هایی که در سراسر محیط گسترانده، برقرار می کند.
زنت گلخانه ای: این سیستم مانند سیستم هواساز عمل می کند با این تفاوت در عملکرد سرمایشی که در عوض لوله های آب سرد، پدهای سلولزی دارد .
ایراواشر گلخانه ای: دستگاه ایرواشهر گلخانه ای نیز به ترتیب دستگاه زنت عمل می کند. اما تفاوت دستگاه ایرواشر در مقایسه با دستگاه زنت در این است که در عوض پدهای سلولزی برای برقرار کردن سرمایش گلخانه از افشانک تزریق آب استفاده می کند.
تنظیم درجه حرارت در گلخانه ها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنه های مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارتهای بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارتهای کمتر از 20 درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو میکنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده‌اند نظیر پامچال که در جنگل‌های شمال دیده می‌شود.
اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانه ها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری‌ها یا سیستم‌های گازی و … می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. سیستم های حرارتی باید توان توزیع یکنواخت دما راداشته باشند و فاقد اثرات زیست محیطی باشند. دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه ای؛
محصول دمای شبانه ( F) دمای روزانه ( F)
گوجه فرنگی ۶۶-۶۰ ۸۰-۷۰
کاهو ۵۵ ۷۸-۷۰
خیار ۶۵ ۸۰
فلفل ۶۲ ۸۰-۷۰
گل داودی ۶۳-۶۲ ۸۰-۷۵
گل شمعدانی ۶۰-۵۵ ۷۵-۷۰